Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat Architectuur Punt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand het voormalige kantoor van IBM in Zoetermeer langs de Boerhavelaan.
IBM-kantoor jaren ’70
Rond 1970 werd een aantal steden geconfronteerd met grootschalige, vrijstaande kantoorcomplexen, die op een eigen terrein waren gelegen. Gebouwen van ondernemingen, die de eigenheid van het bedrijf -corporate identity- op een zichtlocatie wilden tonen. IBM -International Business Machines corporation- was druk bezig om voor een groeiende markt nieuwe vestigingsplaatsen in Nederland te vinden. Naast Uithoorn en Amsterdam kozen zij voor Zoetermeer voor het ontwikkelen van een centrale vestiging.
Opvallende architectenkeuze
IBM Zoetermeer moest de kantoren in Den Haag en Rotterdam vervangen en ruimte bieden voor een nieuw technisch wetenschappelijk rekencentrum dat voorheen in Rijswijk was gehuisvest. Het moest een nieuwe werkplek voor 1000 man worden, een kantoorlandschap als kantoortype en met een opvallende architectenkeuze: architectenbureau Spoorwegopbouw. Een bureau met een sterke achtergrond in de utiliteitsbouw (stations), opgericht in 1947 en na diverse naamsveranderingen als Articon op de markt gebleven.
Voor het complex in Zoetermeer, 2 geschakelde volumes in zes bouwlagen en een groot datacenter, werd voor de kantoorefficiency van het kantoorlandschap het Brusselse bureau J.F.N. Europe SA ingehuurd. De buitenruimtes zijn ontworpen door de Zoetermeerse tuinarchitect Jan Harberts. Het plan in 1970 was de eerste fase van een grotere ontwikkeling; doorgroei tot een complex, waar uiteindelijk 2000 personen een werkplek konden vinden was wel de intentie, maar is nimmer uitgevoerd.
Dynamische bedrijfstak
Deze bedrijfstak is nogal dynamisch; bij IBM vond een ontwikkeling plaats van hardware (rekenmachines, pc’s) naar software en dienstverlening. Programma’s veranderen, vestigingen worden verlaten en locaties worden onderwerp van herontwikkeling. Zo is de vestiging in Uithoorn gesloopt, behoudens het karakteristieke torentje en tot woonbuurt herontwikkeld. Het datacenter in Amsterdam is omgebouwd tot bedrijfslocatie voor nieuwe ondernemers.
Na het verlaten van Zoetermeer door IBM heeft het gebouwen complex diverse huurders gekend, hebben branden het datacenter geteisterd en is de gehele locatie al meer dan 15 jaar studieobject van stedelijke herontwikkeling. Nu wordt er tijdelijk het info-centrum gevestigd voor de nieuwe ontwikkelingen in de Entree en staat de stadsmaquette in wederopbouw er.
Tekst en foto’s: Willem Hermans
Dit artikel verscheen eerder op de website Zoetermeer Actief. Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer.
