Verslag

Een onvoltooid project

Over de toekomst van onze groeikernen Auteur: Michelle Provoost (red.) Uitgever: NAI010, INTI | ISBN:978-94-6208-740-8 De jongste steden van Nederland Introductie op de geschiedenis en toekomst van groeikernen, de jongste steden van Nederland. Wie aan de Nederlandse steden denkt, denkt allereerst aan de bekende historische steden in de Randstad, daarna misschien nog aan Groningen, Zwolle of Maastricht, maar niet veel mensen zullen de ‘groeikernen’ of ‘overloopsteden’, zoals Almere, Purmerend of Zoetermeer als echte steden beschouwen. Het zijn ook geen steden waar je als buitenstaander vaak zult komen. Toch valt er heel wat te ontdekken in deze vaak veronachtzaamde en versmade stadjes. Een onvoltooid project Een onvoltooid project licht het ambitieuze ontstaan van de groeikernen toe, hun misgelopen potentie en laat zien waarom deze jonge steden aandacht en vernieuwing nodig hebben. Kunnen de toekomstige ontwikkelingen van groeikernen bijdragen aan het oplossen van de huidige woningnood terwijl de aantrekkelijkheid en de stedelijkheid…

Woningnood als kans voor de groeikernen

In Nederland wonen maar liefst 1,5 miljoen mensen in een groeikern. Dat zijn de vanaf 1970 nieuwgebouwde steden Spijkenisse, Duiven-Westervoort, Capelle aan de IJssel, Zoetermeer, Haarlemmermeer, Houten, Nieuwegein, Almere, Lelystad en Purmerend. Typische post ’65 plaatsen dus. Ze werden in korte tijd gebouwd en dienden als oplossing voor de toenmalige, grote woningnood. Tegenwoordig zijn het jongvolwassen steden met ruim opgezette woonwijken, uitgebreide cultureel-maatschappelijke voorzieningen en met een gunstige ligging qua (snel)wegen en OV-verbindingen. Groeikernen als springplank Architectuurhistoricus Michelle Provoost (International New Town Institute, INTI) doet vanuit haar onderzoek naar de groeikernen ‘Een onvoltooid project’, een oproep om grondiger naar deze steden te kijken en te onderzoeken in hoeverre de groeikernen ook een bijdrage kunnen leveren in de huidige woningbouwproblematiek. Kan de aanstaande noodzakelijke renovatie en verduurzaming van de woningbouw worden ingezet om de groeikern stedelijker en diverser te maken? Kan dat op zo’n manier dat het bijdraagt aan het oplossen van…

Gebouw van de maand – Kunstgarage Franx

Gebouw van de maand is een serie vanuit ArchitectuurPunt Zoetermeer. Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Kunstgarage Franx aan de Vlamingstraat 1 naar ontwerp van Tektor interieur en architectuur, staat deze maand in de schijnwerpers. Terra Arts Project heeft een nieuw onderkomen en nieuwe naam: Kunstgarage Franx. Het pand bevat een tentoonstellingsruimte, de Makerswinkel en werkplaatsen. Een prachtige plek voor cultuurliefhebbers en makers. Ook het nieuwe wandelpad om het oude dorp dat langs het pand loopt, is een aanwinst voor Zoetermeer. Het gebouw en de organisatie is vernoemd naar garagehouder Dirk Franx (1898-1989), een inventieve Zoetermeerder. Hij ontwierp en bouwde zweefvliegtuigen, een bietenrooimachine en een ijsslee. Later was de garage een vestiging van Kwikfit. Het gebouw bestaat uit twee delen, een voorhuis en de voormalige garagehal. Tektor interieur en architectuur maakte het ontwerp voor de…

Natuurinclusief en -participatief ontwerpen werd al in de jaren 1970 bedreven

Bron: website Post65 In de post ’65 periode is enorm veel geëxperimenteerd en een schat aan kennis ontwikkeld over allerlei onderwerpen die vandaag de dag super actueel zijn. Veel van de kennis en ervaringen die destijds zijn opgedaan lijken echter voor een groot deel uit ons collectieve geheugen te zijn gewist. Zo ook het werken en denken van de Friese kunstenaar/tuinman/filosoof Louis Le Roy (1924-2012) die kan worden opgevat als een voorloper van natuurinclusief en -participatief ontwerpen. Oproep: Vanaf 2019 werken Piet Vollaard en Rob Hendriks aan de productie van een oeuvreboek over de projecten van Le Roy die in de jaren 1970 een van de belangrijkste propagandisten van de zogenaamde ‘wilde tuin’ beweging was. De inventariserende fase is ondertussen afgerond, waarmee een goed beeld is ontstaan van de werken die Le Roy zelf heeft opgestart of waaraan hij heeft bijgedragen. Op weg naar de productie van het boek zouden de schrijvers…

Gebouw van de maand: New Town Zoetermeer

Bron: website ArchitectuurpuntZoetermeer / Tekst: Botine Koopmans Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand geen gebouw, maar een hele stad met familie! En wel New Town Zoetermeer die in 2022 haar zestigste verjaardag viert. Al moeten we niet vergeten dat deze jonge stad gebouwd is rond een eeuwenoude kern. De geschiedenis van het kleine dorp Zoetermeer nam in 1962 een spectaculaire wending toen het Rijk besloot er een hele nieuwe stad bij te bouwen als overloopkern voor de gemeente Den Haag. En dat wordt dit jaar gevierd met tal van interessante activiteiten. De aftrap was op 21 januari 2022 met drie lezingen. Vooral het verhaal van Michelle Provoost, directeur van het International New Town Institute is in dit verband de moeite waard om nog even in herinnering te roepen, omdat…

Wees zuinig op jong cultureel erfgoed, ook als het ‘lelijk’ is!

Bron: website Post65 Op de opiniepagina van Trouw verscheen in januari 2022 een hartverwarmend pleidooi voor een zorgvuldige omgang met ‘lelijke’ post65 gebouwen. De adviseur in het publieke domein Bene Colenbrander geeft meerdere argumenten voor de stelling dat lelijkheid geen reden tot sloop is. Allereerst is in elk museum van moderne kunst lelijke kunst te vinden die we toch waarderen. Ten tweede verandert het idee van mooiheid en lelijkheid voortdurend. Zelfs het Binnenhof werd in de negentiende eeuw als oude meuk genomineerd voor sloop. Ten derde: lelijk of niet, met de sloop van dit soort gebouwen gaan geschiedenis en identiteit van de stad verloren. Bovenste foto: ©Alcuin Olthof – Schoongesloopt casco van voormalige Abvakabo FNV

Expositie over het werk van Jan Sterenberg (1923-2000)

Op 24 november 2021 organiseerde het Architectuurpunt Zoetermeer een (online) stadslezing en boekpresentatie over Jan Sterenberg en het wonen in de jaren 1970. De Groningse architect Jan Sterenberg, de ‘rode VVD-er’, bouwde in Zoetermeer maar liefst 1101 woningen; waaronder de langgerekte woondekken in Buytenwegh. De lezing werd gehouden door architectuurhistoricus Michiel Kruidenier, auteur van de monografie over Sterenberg: ‘Groeikernen en woonmilieus – Architect Jan Sterenberg en het wonen in de jaren 70’. Vervolgens lichtte architect Martijn Graafmans van A3 Architecten toe wat een mogelijke toekomst voor de woondekken kan zijn. De stadslezing van 24 november 2021 in het Stadhuis Zoetermeer is terug te luisteren op de website van ArchitectuurPuntZoetermeer.nl. Tot de Open Monumentendagen in het weekend van 11 september 2022 is een expositie van het werk van Sterenberg te zien in de tentoonstellingsruimte van Club ENTREE aan de Boerhaavelaan 11 te Zoetermeer. Foto: cover monografie Sterenberg, nai010 uitgevers

Entree Zoetermeer

Het vervolg van mijn zeepkistpresentatie was een on-site rondleiding. Hierin werd duidelijk hoeveel mensen het gebied eigenlijk niet kennen. De waterpartij waar ik een voorstel voor deed werd niet gezien door mensen die er dagelijks langs kwamen.  Dus daar lag de eerste actie; het gebied zichtbaar maken. Het afzomen met bomen maakt de parkeerterreinen onzichtbaar vanaf de openbare weg. Destijds (eind 70-jaren) een gebruikelijke manier om ‘het blik’ niet het beeld te laten bepalen. Dat deze actie goed pro-actief uitgevoerd zou kunnen worden liep stuk op het krachtenspel tussen de ambities van de gemeente en de eigenaar/ontwikkelaar. Posities moesten eerst duidelijk worden en dat is een proces dat tijd kost. Dat de gemeente het parkeerterrein ook nog zag als mogelijkheid om de uitbestede functie van de gemeentewerf te faciliteren kwam de mogelijkheid om pro-actief aan de bekendheid van het gebied (en haar potenties) te werken niet ten goede. Maar nu…

Nieuwe kansen voor de galerijflat

De grote zitkuil van het Forum is helemaal gevuld als om 19.00 Judith Schotanus, coördinator van het A.Z, de aanwezigen van harte welkom heet op deze bijeenkomst over een tweede leven voor de galerijflat. Dit type gebouw is mede bepalend geweest voor de identiteit van Zoetermeer. Galerijflats zijn in grote aantallen maar in een relatief korte periode (1965-1975) in de groeistad gerealiseerd. En nu nauwelijks een halve eeuw later is de sloop van een aantal van deze flats al weer geschiedenis. Dat er naast het afbreken van deze gebouwen ook andere toekomsten mogelijk zijn, blijkt uit het project Kleiburg (de klusflat in de Bijlmer), waar de Schatbewakers een werkbezoek hebben georganiseerd. En uit een aantal voorbeelden, die door architect Dick de Gunst (Hans van Heeswijk architecten) vanavond worden toegelicht. Op de vraag wie over woonervaring in een galerijflat beschikt, reageert meer dan de helft van de aanwezigen positief. Het aantal…

Navigate